Vào ngày 16/8/2024, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới tiếp nhận một bệnh nhân (BN) nam, sinh năm 1994 với tình trạng sốt kéo dài 2 tuần. BN được chẩn đoán nhiễm HIV từ tháng 7/2023, đã từng điều trị điều trị tại BV tuyến dưới với chẩn đoán viêm phổi và viêm gan. Diễn tiến bệnh không cải thiện, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới.
Khi nhập viện, bệnh nhân trong tình trạng sốt cao liên tục, lơ mơ, và có dấu hiệu suy hô hấp. Khám lâm sàng cho thấy gan to, lách to và có vài sẩn da, CD4 chỉ còn 30 TB/uL đã chuyển sang giai đoạn AIDS. Các xét nghiệm ban đầu không tìm ra nguyên nhân nhiễm trùng.
Các bác sĩ chuyên khoa HIV tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới đã chẩn đoán bệnh nhân nhiễm nấm xâm lấn. Bệnh nhân đã được hội chẩn toàn khoa, chuyển sang điều trị kháng nấm và tiến hành cấy máu tìm nấm bằng hệ thống BACTEC với chai cấy Mycosis Bactec Mycosis IC/F. Đây là một trong những công nghệ có hệ thống cấy máu hiện đại nhất trên thế giới, với chai cấy máu chuyên để tìm nấm ưu việt nhất. Hiện rất ít các cơ sở y tế có thể thực hiện được.
Sau 5 ngày nhập viện, kết quả cấy nấm cho thấy sự hiện diện của nấm sợi và nấm men, cùng với bào tử nấm dạng Histoplasma. Nhờ đó đã giúp cho ê kíp điều trị xác định nguyên nhân nhiễm nấm và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Đến ngày 23/8, bệnh nhân có chuyển biến tích cực, hết sốt và cải thiện bệnh.
Bệnh nhân hiện đang được điều trị đúng phác đồ, tình trạng dần cải thiện và được theo dõi tích cực để tránh biến chứng.
Histoplasma capsulatum là nấm gây bệnh nguy hiểm, phát hiện lần đầu vào tháng 12 năm 1905 bởi Samuel Darling tại Panama. Loại nấm này thường tập trung ở thung lũng sông như Mississippi, Ohio, và St. Lawrence tại châu Mỹ, cũng như vùng Caribbean, Mexico, Trung và Nam Mỹ, và châu Phi.
Bệnh nhân nhiễm nấm Histoplasma capsulatum thường có các yếu tố nguy cơ như CD4 <150 hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch tế bào. Đây là một bệnh hiếm gặp, có thể dễ bị bỏ sót nếu không có kinh nghiệm.
Lâm sàng đa dạng và không đặc hiệu, khởi phát đột ngột với các triệu chứng sốt, thiếu máu, giảm 3 dòng tế bào máu, gan, lách, hạch to, sang thương da (10% trường hợp).
Việc phát hiện nấm Histoplasma capsulatum là một thách thức trong y học, vì loài nấm này mọc chậm, từ 4-6 tuần, cho nên thường bị bỏ sót nếu như sử dụng các xét nghiệm nuôi cấy thông thường. Hiện nay rất ít cơ sở y tế có thể cấy và phát hiện được vi nấm này. Để chẩn đoán được từ lứa cấy cũng đòi hòi các chuyên gia vi sinh có nhiều kinh nghiệm. Việc sử dụng những loại xét nghiệm mới như chai cấy máu Mycosis IC/F có ý nghĩa quan trọng, giúp các bác sĩ có thể chẩn đoán sớm được bệnh nhiễm nấm này.
Đây là bệnh nguy hiểm. Các nghiên cứu cho thấy, nếu được điều trị tỷ lệ tử vong vẫn cao ≥ 20%. Nếu không điều trị, tỷ lệ tử vong 100%. Do đó phát hiện và điều trị kịp thời là rất quan trọng, đặc biệt với bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao. Để chẩn đoán và điều trị kịp thời, mọi người, đặc biệt người sống chung với H, khi có các triệu chứng nghi ngờ cần đến khám tại các cơ sở y tế có kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị nhiễm nấm Histoplasma capsulatum.
Hình ảnh soi lame máu của bệnh nhân nhiễm nấm Histoplasma capsulatum tại lab Vi sinh, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới.
Ths. BSCKI. Hồ Quang Minh 1
BSNT. Chu Mỹ Hiền 2
1: Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, 2: Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.